Descripción del sitio
Da arquitectura orixinal románica non queda nasa salvo unha ventana. Cando nos acecamos o mosteiro Cisterciene de Santa María de Montederramo enfrontámonos, tanto ao seu escuro nacemento, coma ao mítico relato da orixe do nome da Ribeira Sacra. A lenda que narra a sacralidad das marxes dos ríos Sil e Miño ten a súa orixe nunha mala lectura dun máis que posible documento falso do comezos do século XII (1134). Neste documento, Dona Teresa, raíña de Portugal, doaría a S. Xoán de Montederramo (nome do primitivo mosteiro) a rovoira Sacrata. A confusión do Pai Yepes ao traducir rovoira Sacrata ("robleda Sagrada") por "Ribeira Sagrada" foi o comezo do hoxe consolidado nome de Ribeira Sacra. Se ben, o nome Ribeira Sacra non responde a unha realidade documental, os múltiples cenobios de orixe pre-románica indícannos, que en tempos moi afastados, esta ribeira foron a tebaida galaica. O hoxe mosteiro cisterciense de Santa María de Montederramo, non sempre estivo nin situado no mesmo lugar nin consagrando a Santa María. A historia é escura pero parece que o mosteiro naceu nun lugar diferente, Seoana Vello, como eremitorio altomedieval e baixo a advocación de S. Juan (regra de S. Benito). a comezos do século XII abandónase na primitiva casa e os monxes trasládanse ao asentamento actual. A historia do cambio de advocación, e polo tanto de orde e hábito, é algo máis tardía e sería a reacción do mosteiro ao poder que exercía o bispado de Ourense sobre os monxes. A mediados do século XII os monxes de S. Xoán utilizarán varias estratexias, sendo unha delas a de solicitar o ingreso na orde do Cister. No ano 1212 Montederramo xa formaba parte dos irmáns brancos. A idade media será unha época de esplendor chegando a decadencia a principios do século XIV, coa entrada en escena da encomenda. A Observancia moderna e a integración do mosteiro na Congregación de Castela iniciará un novo crecemento. O final do mosteiro será a desamortización de 1835.